معرفی قلعه مارکوه
قلعه‌ها از مهم‌ترین آثار تاریخی و معماری ایران هستند. در ایران قلعه‌ها با کارکردهای مختلف ساخته می‌شدند. برخی کارکرد نظامی داشتند و برخی دیگر به‌عنوان محل اسکان والی یک شهر یا ایالت بودند. برخی دیگر از این قلعه‌ها، مکان‌هایی برای اداره شهر محسوب می‌شدند. جایگاه و موقعیتی که قلعه در آن بنا می‌شود، می‌تواند نشانی بر کارکرد آن باشد. قلعه‌های خارج از شهر و روستا که موقعیت کوهستانی دارند، کارکردهای نظامی و دفاعی دارند و برای مقابله با دشمن و به قصد دفاع از مردم ساخته شده‌اند. موقعیت و مختصات معماری قلعه مارکوه نشان می‌دهد که این قلعه تاریخی نیز در زمره قلعه‌های نظامی قرار می‌گیرد.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: ذبیح جوان‌بخت)
از ویژگی‌های مهم قلعه مارکوه، شباهت معماری آن به قلعه بابک است. چشم‌انداز این قلعه یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های آن به حساب می‌آید. قلعه مارکوه یکی از قلاع استراتژیکی است که از بالای آن می‌توان تصویری زیبا از شمال تا دریا را مشاهده کرد. تصویر کوه‌های البرز یکی دیگر از چشم‌اندازهایی است که از بالای قلعه مشاهده می‌شود. یکی دیگر از مواردی که به بازدید از قلعه و تعداد بازدیدکنندگان آن می‌افزاید قرارگیری چشمه‌های آب گرم این منطقه در کنار قلعه مارکوه است.
قلعه مارکوه در اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۴۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: جلال حسینی)
در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بازسازی قلعه مارکوه صورت گرفت. این مرمت‌ها با دقت و ظرافت، بدون آسیب زدن به بنای اصلی قلعه انجام شد. مرمت و بازساری قلعه، موجب رونق بیشتر گردشگری در منطقه رامسر شد. اگر علاقه‌مند به آثار تاریخی در دل طبیعت زیبای شمال ایران هستید، بهتر است از این مکان زیبا دیدن کنید و با یک تیر دو نشان بزنید.
قلعه مارکوه کجاست؟
قلعه مارکوه از جاهای دیدنی استان مازندران به شمار می‌آید و در شهرستان رامسر، در مسیر جاده تلاسر قرار گرفته است. (مشاهده روی نقشه)
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Msadegh Sansari)
دسترسی به قلعه مارکوه
برای بازدید از قلعه مارکوه که به بام رامسر نیز شهرت یافته است، از تنکابن، سه مسیر دسترسی وجود دارد.
- پس از تنکابن، ۱۵ کیلومتر در مسیر رامسر پیش بروید. وارد جاده میرزا کوچک خان جنگلی شوید و سه کیلومتر پیش برانید تا به تابلوی مارکوه برسید. از آنجا به‌سمت چپ بپیچید و به جاده تلار وارد شوید. پس از طی دو کیلومتر، مسیر اختصاصی مارکوه را خواهید دید.
- از روستای هریس، در جاده جنت رودبار برانید. سپس به‌سمت کرد محله (سمت راست) بپیچید. پس از تقاطع نیاسته، در یک دوراهی تابلوی مارکوه را خواهید دید.
- از روستای نیاسته به دوراهی خواهید رسید که تابلوی مارکوه در آن نصب شده است.
عکس از salamhamnavard.com (عکاس: نامشخص)
پس از رسیدن به پایین مارکوه، حدود ۳۱۱ پله را خواهید دید که عرض مناسبی برای عبور دارند. بالا رفتن از پله‌ها کار راحتی نیست و نفس‌گیر است؛ اما دیدن منظره زیبایی که از بالای پله‌ها مشخص است، انرژی لازم را به شما می‌دهد و تمام خستگی‌تان را فراموش می‌کنید.
تاریخچه قلعه مارکوه
قلعه مارکوه در قرن سوم اسلامی ساخته شده است و مورد استفاده قرار می‌گرفت. منابع تاریخی کارکرد قلعه را علاوه بر قرون سوم اسلامی، به قرن‌های ۶ و ۸ هجری قمری نیز مربوط می‌دانند. هرچند نشانه‌هایی که منابع تاریخی از قلعه می‌دهند، مربوط به ساخت قلعه در بعد از ورود اسلام به ایران است؛ اما نظر به اهمیت قلاع ایرانی در عهد باستان و برخی نشانه‌های معماری قلعه، ذهن را به این سمت می‌برد که به احتمال بسیار، در اصل مارکوه یک قلعه ساسانی بوده که در دوره اسلامی بازسازی شده و در قرون سوم مورد استفاده نظامی قرار گرفته است.
عکس‌‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: یاشار کامیار، سعید کریمی بوکانی، جلال حسینی و عماد نیک)
طبق منابع تاریخی مانند زبده‌التواریخ و کتاب خواجه رشید‌الدین، قلعه به تسخیر اسماعیلیان درآمده است. این را می‌توان در زمره اولین اشارات مکتوب به قلعه مارکوه به شمار آورد. اسماعیلیان از سمت الموت به قلعه مارکوه آمدند و آن را به محاصره خود در آوردند. آن‌ها با در اختیار گرفتن قلعه الموت، به راه ابریشم تسلط یافتند و با تسخیر قلعه مارکوه، بر منطقه گیلان حاکم شدند. یکی دیگر از منابع تاریخی که از قلعه مارکوه سخن به میان آورده، اعتماد‌السلطنه است که در دوره قاجار، کتاب خود را نگاشت. در این اثر تاریخی، مختصات قلعه مارکوه به‌طور مختصر توضیح داده شده است. از این قلعه، سفال‌های زیادی به دست آمده که برخی از آن‌ها به‌شکل کوزه بوده‌اند و کارکرد آن‌ها به احتمال بسیار، برای استفاده از آب بوده است.
وجه تسمیه قلعه مارکوه
نام قلعه مارکوه برخاسته از موقعیت قلعه است؛ زیرا قلعه روی کوهی ساخته شده است که به مارکوه شهرت داشت. در مورد این کوه نظرات و روایات متفاوتی ذکر شده است. برخی این کوه را مقدس می‌دانند و داستان مربوط به آن را به عهد پرستش مهر یا میترا نسبت می‌دهند. برخی نیز بر این عقیده هستند که در گذشته‌های دور، معبدی مربوط به مذهب میترا در این کوه وجود داشته است و کوه قداست خود را از آن می‌گیرد.
عکس از جاباما (عکاس: نامشخص)
معماری قلعه مارکوه
مساحت قلعه مارکوه در حدود ۶۰۰ متر مربع است. در حال حاضر از معماری این قلعه باشکوه تنها چهار حصار جانبی و برج‌های پشتیبانی آن باقی مانده‌اند. اکنون قلعه دارای یک ورودی در قسمت شمال شرق است و اتاق بازسازی شده‌ای از سنگ لاشه و ملاط و سیمان در آن وجود دارد که در حال حاضر محل سکونت نگهبان فعلی قلعه است. در قلعه مارکوه بقایای چندین اتاق نیز دیده می‌شود. آخرین بخش ساختمان قلعه که قابل‌مشاهده است پلکان قلعه به شمار می‌رود که به برج‌های جنوب شرق و جنوب غرب متصل می‌شوند.
مصالح به کار رفته در قلعه مارکوه به‌طور عمده شامل سنگ و ساروج و گچ می‌شود. وضع داخلی قلعه مارکوه از لحاظ وسعت به‌صورتی است که گنجایش صد سرباز را دارد و همه به‌راحتی می‌توانند در آن ساکن شوند. در وسط قلعه سردابی وجود دارد که در گذشته تصور می‌شد تونلی مخفی در نزدیکی ساحل است؛ اما بعدا مشخص شد این بخش زیرزمینی، تنها یک آب‌انبار است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: جلال حسینی)
نکات بازدید از قلعه مارکوه
بازدید از قلعه مارکوه رایگان است و برای آن نیازمند پرداخت هزینه‌ای نیستید. بهترین زمان بازدید از این قلعه، هنگام روشنایی روز است؛ چراکه نور کافی در شب برای بازدید از قلعه وجود ندارد. اگر قصد بازدید شبانه را داشتید، حتما با نگهبان قلعه هماهنگی‌های لازم را به عمل آورید.
پرسش‌های متداول
قلعه مارکوه کجاست؟
قلعه مارکوه در شهرستان رامسر، در مسیر جاده تلاسر قرار گرفته است.
چطور می‌توانیم به قلعه مارکوه برویم؟
برای بازدید از قلعه مارکوه می‌توان از سه مسیر اقدام کرد. پس از تنکابن، ۱۵ کیلومتر در مسیر رامسر پیش بروید. وارد جاده میرزا کوچک خان جنگلی شوید و سه کیلومتر پیش برانید تا به تابلوی مارکوه برسید. از آنجا به‌سمت چپ بپیچید و به جاده تلار وارد شوید. پس از طی دو کیلومتر، مسیر اختصاصی مارکوه را خواهید دید. همچنین می‌توانید از روستای هریس، در جاده جنت رودبار برانید. سپس به‌سمت کرد محله (سمت راست) بپیچید. پس از تقاطع نیاسته، در یک دوراهی تابلوی مارکوه را خواهید دید. در مسیر سوم نیز از روستای نیاسته به دوراهی خواهید رسید که تابلوی مارکوه در آن نصب شده است.
هزینه بازدید از قلعه مارکوه چقدر است؟
بازدید از قلعه مارکوه رایگان است و برای آن نیازمند پرداخت هزینه‌ای نیستید.
بهترین زمان بازدید از قلعه مارکوه چه وقتی است؟
بهترین زمان بازدید از این قلعه، هنگام روشنایی روز است؛ چراکه نور کافی در شب برای بازدید از قلعه وجود ندارد. اگر قصد بازدید شبانه را داشتید، حتما با نگهبان قلعه هماهنگی‌های لازم را به عمل آورید.